آیا تنها اعتقاد داشتن به وجود منجی کافی است؟
آیا تنها اعتقاد داشتن به وجود منجی کافی است؟
در زمینه غیبت امام عصر مهمترین پرسش همین است؛ چرا که در آیین اسلام، احکام و عقاید جنبه عملی و کاربردی دارد و اسلام هرگز طرفدار مسایل نظری و تئوریک محض نیست. در روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده است:
الإیمانُ عَمَلٌ کُلُّهُ؛ همه ایمان، رفتار است.[۱]
بنابراین، می‌توان گفت که: وظیفه شیعه در زمان غیبت به «عمل» برمی‌گردد و شیعه باید در دوران سخت امتحان و فتنه غیبت کوشش و فعالیت کند و با مراقبت‌های دقیق، از طرفی خود را از خطرات برهاند و از سوی دیگر تا سر حد امکان در اصلاح امور نقش داشته باشد.
در این راستا، امامان سه دستور اساسی داده‌اند:
• انتظار و چشم به راه بودن برای ظهور و گشایش کار جهان؛
• مراقبت بر اعمال و تکالیف خاص؛
• خواندن برخی از ادعیه و اذکار.
در مورد تکلیف اوّل، ائمه انتظار فرج را بسیار ستوده‌اند، تا آنجا که تأکید شده است:
أفضَلُ العبادَهِ انتظارُ الفَرَج؛ برترین عبادت‌ها انتظار فرج است.[۲]
یا فرموده‌اند:
الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّه؛ منتظر برپایی حکومت ما، شهیدی را ماند که در راه خدا، به خون خود آغشته شده است.[۳]
امامان در مورد تکلیف دوم، به باور خدا، پذیرش رسالت رسول، اقرار به احکام الاهی، گردن نهادن به ولایت امامان، بیزاری از دشمنان آنان، پارسایی، کوشش در راه عبادت و… سفارش کرده‌اند.
به‌طور مثال، در روایت امام باقر علیه‌السلام آمده است:
«عبادت خدا، فرع بر شناخت اوست».
راوی میپرسد: معرفه الله چیست؟ حضرت فرمود:
«باور کردن خدا و رسول او و ولایت علی و پیروی از او و از امامان هدایت‌کننده و بیزاری از دشمنان آنان، خداوند این چنین شناخته می‌شود».
در مورد سوم نیز، دعاهایی از جمله: «اَللّهُمَّ عَرِّفنی نَفسَک»، «سَلامٌ عَلی آلِ‌یاسین»، «اَللّهُمَّ کُن لِوَلیِّکَ» و… توصیه شده است.
کوتاه سخن آنکه، وظایف ما در روزگار غیبت، معرفت به خدا، رسول و امام و عمل به دستورات آنان و اعتلای نام حضرت مهدی علیه‌السلام، نشر عقاید و افکار او و رعایت جنبه‌های تقوا و اصلاح است.
می‌توان بسیاری از وظایف را در دو زمینه اصلی اعتقادی و عملی به شرح زیر فهرست کرد:
۱. اعتقاد به لزوم حجّت؛
۲. شناخت امام عصر، تلاش در افزودن معرفت خود و خواندن دعای معرفت (اَللّهُمَّ عَرِّفنی نَفسَک)؛
۳. تجدید پیمان بر توحید و نبوت و ولایت و عرضه عقاید بر او (زیارت آل یس)؛
۴. پیروی و اطاعت دقیق از آن حضرت؛
۵. چشم به راهی ظهور و فرج و خواندن دعای فرج در قنوت نمازها؛
۶. داشتن حالت مراقبه در حفظ حریم الاهی و اولیای او؛
۷. استمداد و استغاثه از او در سختی‌ها و خواندن دعای «إلهی عَظُمَ البَلاءُ»؛
۸. همّت و دعا برای ثبات قدم و خواندن دعای عهد در سپیده‌دم؛
۹. ایجاد محبّت قلبی و ابراز محبّت واقعی نسبت به او، با کارهایی همچون:
الف) عرض ادب با تقدیم سلام و خواندن زیارات جمعه و دیگر زیارات آن حضرت؛
ب) برخاستن در شنیدن و گفتن لقب مخصوص «قائم» و درخواست ظهور و فرج حضرت از خداوند؛
ج) مقدّم داشتن او در دعاها؛
و) خواندن آیهالکرسی پس از هر نماز و صدقه‌دادن برای سلامت او؛
د) هدیه نماز و اعمال مستحبّ به او؛ مثل خواندن قرآن، انجام حج و عمره و زیارت ائمه؛
و…
معرفی منابع برای مطالعه بیشتر
• مکیال المکارم، سید محمدتقی موسوی؛
• پیوند معنوی با ساحت قدس مهدوی، صدرالاسلام همدانی؛
• روزگار رهایی، کامل سلیمان، ترجمه علی‌اکبر مهدی‌پور؛
• مهر محبوب، سید حسین حسینی؛
• خورشید مغرب، محمدرضا حکیمی؛
• در فجر ساحل، محمد حکیمی؛
• آفاق انتظار، جمعی از نویسندگان؛
• نگاهی به مسأله انتظار، علی قائمی؛
• منتخب‌الأثر، لطف‌الله صافی.
پی‌نوشت‌ها
۱. کافی، کلینی، ج۲، ص۳۴.
۲. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۱، ص۲۸۷.
۳. همان، ج۲، ص۶۴۵.
