حق واجب امام چیست؟

حق واجب امام چیست؟

منظور از حق واجب امام، حقوقی است که از طرف خداوند متعال برای امام ثابت شده است. در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان گفت، حق امام دو تا است:
۱٫در مقام علم، اعتقاد به امامت آن حضرت؛
۲٫در مقام عمل، تبعیت از دستور امام.
بنابراین، انسان باید اعتقاد خود به ائمه را در زبان و عمل آشکار سازد. [۱] درباره شناخت حق نیز باید گفت که منظور از آن، تنها عقیده به امام بودن او نیست، بلکه باید بداند، امام چه جایگاه و نقشی در جهان آفرینش دارد، علم و قدرت او چقدر است و…؛ چنین شناختی در درجه اول با مراجعه به عالمان و دانشمندان علوم ائمه ممکن می‌شود و با نبود آنها، بهترین کار استفاده از کتاب‌های مفید و معتبر درباره امامت است. خواندن کتاب‌ها و مقالات و ارتباط داشتن با مراکز و مؤسسه‌ها می‌تواند راه‌گشای خوبی باشد، اما چنان ‌که در آغاز بیان شد، فهم این مطالب، مستلزم استمرار و پشت‌کار است و نباید انتظار داشت که با کمی مطالعه یا مراجعه همه چیز روشن شود.
اما دلیل اینکه چرا معرفت حق امام موجب چشیدن شیرینی ایمان است، در ادامه همین حدیث آمده است؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «زیرا خداوند، امام را عَلَم هدایت مردم قرار داده و به آنچه در نزد خداوند است جز از طریق امام نمی‌توان رسید و خداوند نیز جز به شناخت امام عملی را از بندگان نمی‌پذیرد».[۲] با توجه به عبارت‌های این حدیث و احادیث دیگر، معلوم می‌شود که امام واسطه بین خدا و بندگان است. کسی که می‌خواهد با خداوند ارتباط داشته باشد و اعمالش پذیرفته شود و نعمت‌های الهی شامل حال او گردد، باید به امام تمسک جوید و اگر کسی امامت و ولایت را رها کند، گمراه شده و به بی‌راهه رفته است؛ بنابراین، هرگز به هدف نمی‌رسد و ایمان او تنها لقلقه زبان خواهد بود و چیزی که محتوا و حقیقت ندارد هرگز طعم و شیرینی‌ای نخواهد داشت!
بنابراین، راه رسیدن به حقیقت، ایمان و اعتقاد به امامت است و این اعتقاد چنان ‌که قبلاً گفتیم از راه شناخت، حاصل می‌شود. پس شناخت امام باعث فهمیدن و چشیدن شیرینی ایمان است؛ یعنی راه رسیدن به حقیقت، ایمان است. به همین دلیل است که امام می‌فرماید: «اگر کسی امام را بشناسد، شیرینی ایمان را می‌چشد».
البته تقوا نیز شرط ایمان است، اما تقوا در مقام عمل شرط ایمان است و شناخت در مقام عقیده؛ لذا این دو منافاتی با هم ندارند و قابل جمع است. کسی که در مقام عقیده، امام را می‌شناسد و در مقام عمل، اهل تقوا و پاکی است، شیرینی ایمان را می‌چشد، اما اگر تقوا پیشه نکند و تنها مدعی اعتقاد و عشق و دوستی اهل‌بیت باشد هرگز به چنین لذتی دست نمی‌یابد.

پی‌نوشت‌ها
۱. شرح اصول کافی،ملا محمد صالح مازندرانی، ج۵، ص۲۴۱.
۲. کافی، ج۱، ص۲۰۳.