فلسفه، کلام و عرفان
رجعت چیست؟ لطفاً آن را به صورت کامل توضیح دهید.
رجعت چیست؟ لطفاً آن را به صورت کامل توضیح دهید.
رجعت، به معنای بازگشت است و مراد از آن، این است که «خداوند گروهی از مردگان را با همان شکل خود به دنیا بازگرداند». از نظر شیعه، در زمان ظهور دولت حق، برخی از مردم که از دنیا رفتهاند، دوباره زنده می‌شوند. اصل رجعت، یک امر مسلم قرآنی است. خداوند در آیات متعددی به زنده‌شدن برخی مردگان اشاره دارد؛ مانند زنده‌شدن برخی از بنیاسرائیل، زنده‌شدن یک جوان بنیاسرائیلی، زنده‌شدن هزاران نفر، زنده‌شدن یکی از اولیای الهی و حتی یکی از معجزات و ویژگیهای حضرت عیسی علیه‌السلام زندهکردن برخی از مردگان بود و نمونههای متعدد دیگر.
آیاتی نیز وجود دارد که بر رجعت، در زمان ظهور امام زمان علیه‌السلام دلالت میکند؛ مانند آیه ۸۳ از سوره نمل که می‌فرماید:
وَ یَوْمَ نحَشُرُ مِن کُلِّ أُمَّهٍ فَوْجاً؛ آن روز، از هرامتی، گروهی را محشور می‌کنیم.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
«این آیه، مربوط به رجعت است. آیا خداوند در قیامت از هر امت، گروهی را محشور میکند و بقیه را رها می‌سازد؟ آیه قیامت، این آیه است که می‌فرماید: «و آنان را گرد آوریم و هیچ‌یک را فرو گذار نمی‌کنیم».[۱]
این آیه، به روشنی، به وقوع چنین امری (رجعت) دلالت میکند، روزی که فقط گروهی زنده شوند و نه همه مردم.
روایات مربوط به رجعت را نیز میتوان در جلد ۵۳ کتاب «بحارالانوار» مشاهده کرد.
برای نمونه، در روایتی، مأمون از امام رضا علیه‌السلام می‌پرسد: نظر شما درباره رجعت چیست؟ امام پاسخ میدهند: «همانا رجعت، واقعیت دارد».[۲]
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «از ما نیست کسی که به رجعت ما باور نداشته باشد».[۳]
بنابراین، به وقوع پیوستن چنین مسألهای از مسلمات است و جای هیچ‌گونه شکی ندارد؛ به همین سبب در زیارت آلیاسین که امام زمان خود به شیعیانش آموخته، آمده است:
«رجعت شما، حق است و شکی در آن نیست».[۴]
آیاتی نیز وجود دارد که بر رجعت، در زمان ظهور امام زمان علیه‌السلام دلالت میکند؛ مانند آیه ۸۳ از سوره نمل که می‌فرماید:
وَ یَوْمَ نحَشُرُ مِن کُلِّ أُمَّهٍ فَوْجاً؛ آن روز، از هرامتی، گروهی را محشور می‌کنیم.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
«این آیه، مربوط به رجعت است. آیا خداوند در قیامت از هر امت، گروهی را محشور میکند و بقیه را رها می‌سازد؟ آیه قیامت، این آیه است که می‌فرماید: «و آنان را گرد آوریم و هیچ‌یک را فرو گذار نمی‌کنیم».[۱]
این آیه، به روشنی، به وقوع چنین امری (رجعت) دلالت میکند، روزی که فقط گروهی زنده شوند و نه همه مردم.
روایات مربوط به رجعت را نیز میتوان در جلد ۵۳ کتاب «بحارالانوار» مشاهده کرد.
برای نمونه، در روایتی، مأمون از امام رضا علیه‌السلام می‌پرسد: نظر شما درباره رجعت چیست؟ امام پاسخ میدهند: «همانا رجعت، واقعیت دارد».[۲]
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «از ما نیست کسی که به رجعت ما باور نداشته باشد».[۳]
بنابراین، به وقوع پیوستن چنین مسألهای از مسلمات است و جای هیچ‌گونه شکی ندارد؛ به همین سبب در زیارت آلیاسین که امام زمان خود به شیعیانش آموخته، آمده است:
«رجعت شما، حق است و شکی در آن نیست».[۴]
پس از ثابت‌شدن رجعت، به نکاتی درباره آن اشاره می‌کنیم:
۱. بنا‌بر روایات، رجعت، همگانی نیست و تنها مؤمنان خالص و کافران خالص برمیگردند؛
۲. بعضی از افراد، همان ساعات اولیه ظهور، رجعت میکنند و از یاران اولیه هستند؛ مانند مقداد، سلمان، مالک اشتر و اصحاب کهف و عده‌ای پس از استقرار حکومت و برای بهرهمندی از حکومت عدل، زنده می‌شوند؛
۳. میان حوادث رجعت، برگشت امامان به دنیا، از نکات قابل توجه است. بنا بر روایات، اولین فردی که از امامان رجعت میکند، امام حسین علیه‌السلام است که هنگام رحلت امام زمان رجعت میکند و مراسم خاکسپاری آن حضرت را عهده‌دار میشود. سپس حکومت آن حضرت را به مدت طولانی رهبری میکند. به رجعت امام علی علیه‌السلام و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در روایات تصریح شده است. رجعت سایر امامان را نیز، از بعضی روایات میتوان استفاده کرد. حکومت جهانی امام مهدی علیه‌السلام با رجعت امامان و مؤمنان صالح، مدت زمان بسیار طولانی ادامه خواهد یافت. میتوان گفت: اساساً، عمر دنیا بعد از استقرار حکومت مهدوی، تازه آغاز میشود و حکومت امامان معصوم، آخرین حکومت است ـ یعنی دیگر حاکمان جور به حکومت نمی‌رسند ـ و بعد از آن، قیامت بر پا میشود.
گفتنی است امر رجعت هر‌چند بر اساس آیات و روایات امری مسلم و پذیرفته شده است، جزئیات آن واضح و شفاف نیست؛ بنابراین ما اصل رجعت را به‌صورت کلی می‌پذیریم و از اظهار نظر قطعی درباره جزئیات خودداری می‌کنیم.
۱. بنا‌بر روایات، رجعت، همگانی نیست و تنها مؤمنان خالص و کافران خالص برمیگردند؛
۲. بعضی از افراد، همان ساعات اولیه ظهور، رجعت میکنند و از یاران اولیه هستند؛ مانند مقداد، سلمان، مالک اشتر و اصحاب کهف و عده‌ای پس از استقرار حکومت و برای بهرهمندی از حکومت عدل، زنده می‌شوند؛
۳. میان حوادث رجعت، برگشت امامان به دنیا، از نکات قابل توجه است. بنا بر روایات، اولین فردی که از امامان رجعت میکند، امام حسین علیه‌السلام است که هنگام رحلت امام زمان رجعت میکند و مراسم خاکسپاری آن حضرت را عهده‌دار میشود. سپس حکومت آن حضرت را به مدت طولانی رهبری میکند. به رجعت امام علی علیه‌السلام و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در روایات تصریح شده است. رجعت سایر امامان را نیز، از بعضی روایات میتوان استفاده کرد. حکومت جهانی امام مهدی علیه‌السلام با رجعت امامان و مؤمنان صالح، مدت زمان بسیار طولانی ادامه خواهد یافت. میتوان گفت: اساساً، عمر دنیا بعد از استقرار حکومت مهدوی، تازه آغاز میشود و حکومت امامان معصوم، آخرین حکومت است ـ یعنی دیگر حاکمان جور به حکومت نمی‌رسند ـ و بعد از آن، قیامت بر پا میشود.
گفتنی است امر رجعت هر‌چند بر اساس آیات و روایات امری مسلم و پذیرفته شده است، جزئیات آن واضح و شفاف نیست؛ بنابراین ما اصل رجعت را به‌صورت کلی می‌پذیریم و از اظهار نظر قطعی درباره جزئیات خودداری می‌کنیم.
پی‌نوشت‌ها
۱. اوائل‌المقالات، شیخ مفید، ص۷۷.
۲. بقره: ۵۵ و ۵۶.
۳. بقره: ۷۳.
۴. بقره: ۲۴۳.
۵. بقره: ۲۵۹.
۶. آل‌عمران: ۴۹.
۷. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۳، ص۵۱.
۸. همان، ص ۵۹.
۹. همان، ص۹۲.
