حضرت خضر کیست و در دوران غیبت چه نقشی دارد؟
حضرت خضر علیه‌السلام کیست و در دوران غیبت حضرت مهدی علیه‌السلام چه نقشی دارد؟
حضرت خضر نبی علیه‌السلام چند هزار سال عمر کرده است. آن حضرت در سفر دریایی، همراه حضرت موسی علیه‌السلام بود. او از بهترین یاران ذوالقرنین بود. خداوند به او عمر طولانی داد تا برهانی قوی برطولانی‌بودن عمر امام زمان باشد و او را زنده نگه‌داشت تا مونس تنهایی امام عصر در زمان غیبت گردد.
درروایات، ویژگی‌های حضرت خضر علیه‌السلام بیان شده است که برخی از آنها را ذکر می‌کنیم:
۱. وی از جمله کسانی است که به چشمه آب حیات دست پیدا کرد و مقداری از آن را نوشید؛[۱]
۲. او اکنون زنده است و تا نفخ صور زنده خواهد بود. امام رضا علیه‌السلام فرمود: «خضر از آب حیات نوشید؛ پس زنده است تا نفخ صور دمیده شود».[۲]
۳. خداوند قدرت نیرومندی به خضر عطا کرد. طریحی می‌نویسد: «خداوند به خضر قدرت بسیار بالایی عطا کرد»[۳] او فرمانده پیش‌قراولان لشکر ذوالقرنین بود».[۴]
۴. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «خضر بر هیچ‌تخته خشکیده‌ای نمی‌نشست، مگر آنکه سرسبز می‌گشت و به همین جهت، خضر نامیده شد».[۵]
۵. قرآن کریم هرچند آشکارا نام او را نبرده است، اما از او به‌عنوان عالم یاد کرده است. در سوره کهف درجریان ملاقات حضرت موسی با او چنین آمده است: «فوجدا عبدا من عبادنا آتیناه رحمه من عندنا و علمناه من لدنا علماً؛ [در آنجا] بنده‌ای از بندگان ما را یافتند که رحمت عظیمی از سوی خود به او داده و علم فراوانی از نزد خود به او آموخته بودیم».[۶]
۶. هرجا نامش برده شود، فوراً حاضر می‌گردد. امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: «هرجا از او یاد شود، همان‌جا حاضر می‌شود. پس هریک از شما به یاد او افتاد بر او سلام کند».[۷]
۷. همه ساله در مراسم حج حضور دارد. امام رضا علیه‌السلام می فرماید: «وإنه لیحضر الموسم کل سنه فیقضی جمیع المناسک و یقف بمعرفه فیؤمن علی دعاء المؤمنین؛ همه ساله در مراسم حج حضور می‌یابد و تمام مناسک حج را نیز انجام می‌دهد و در عرفات، در کنار سایر حجاج خانه خدا می‌ایستد و به دعای مؤمنان آمین می‌گوید».[۸]
حضرت خضر علیه‌السلام در ایام حضور معصومین، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کرد، گرچه بیشتر کارها و برنامه‌هایش را کسی جز معصومین نمی‌دانست. او در زمان غیبت امام عصر کارهای زیادی را انجام می‌دهد که از آن بی‌اطلاع هستیم.
امام رضا علیه‌السلام درباره او فرمود: «خضر آن سلامی که به سایر معصومان داشته، بدون تردید همان را نسبت به امام زمان هر روز ادامه می‌دهد».[۹]
همچنین آن کارهایی که سایر معصومین از جمله امام صادق علیه‌السلام به حضرت خضر علیه‌السلام واگذار کرده بودند، یقیناً در زمان غیبت امام زمان به او واگذار خواهد شد؛ از قبیل رسیدن به فریاد درماندگان در بیابان‌ها و کمک به گمشدگان. از همه مهم‌تر آن است که خداوند به وسیله او، امام زمان را در ایام غیبت از تنهایی بیرون می‌آورد. امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید : «وسیؤنس الله به وحشه قآئمنا و یصل به وحدته؛ و در آینده خداوند به وسیله او، وحشت قائم ما را در ایام غیبتش به انس مبدل خواهد کرد و یار و یاور آن حضرت در تنهایی خواهد بود».[۱۰]
خداوند عمر طولانی به خضر عنایت فرمود تا بهترین دلیل بر طولانی‌بودن عمر حضرت مهدی علیه‌السلام باشد و بدین وسیله بهانه را از دست دشمنان بگیرد. امام صادق علیه‌السلام در این باره می‌فرماید:
«عبد صالح (خضر) همانا خداوند هرگز عمر او را طولانی ننمود، تا اینکه نبوتی برایش مقدر کرده باشد، ونه به جهت کتابی که بر او نازل شود، و نه به‌جهت شریعتی که با آن شریعت پیامبر را نسخ کرده باشد، و نه برای امامتی که بندگان را به پیروی از او ملزم کند، و نه برای اطاعتی که خداوند برای او فرض کرده باشد، بلکه چون خداوند می‌دانست که تقدیری در عمر قائم در ایام غیبت خواهد داشت و بسیاری از مردم این امر را انکارخواهند کرد، خواست تا عمر قائم را به درازای عمر عبد صالح طولانی نماید، بدین جهت او را زنده نگه‌داشت، تا دلیلی برای استدلال طول عمر قائم و ابطال حجت منکرین باشد».[۱۱]
پی‌نوشت‌ها
۱. مجمع‌البیان، طبرسی، ص۲۳۶.
۲. سفینهالبحار، محدث قمی، ج۱، ص۳۸۹.
۳. مجمع‌البحرین، فخرالدین طریحی، ص۲۳۶.
۴. اثبات الوصیه، علی‌بن‌حسین مسعودی، ص۲۹؛ قصص الانبیاء، ابن‌کثیر، ج ۲، ص۱۴۰.
۵. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۶، ص۳۵۲.
۶. کهف: ۶۵.
۷. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۲، ص۳۹۰.
۸. همان، ص۳۹۱.
۹. معجم احادیث الامام المهدی ،ج۴، ص۱۶۷؛ حلیهالابرار،ج۲، ص ۶۸۳.
۱۰. همان.
۱۱. اعلام الوری، فضل‌بن‌حسن طبرسی، ص۴۰۶.
